Tekst: Marta Dybula, Michał Axel Piotrowski (Instytut Polski w Sztokholmie)
2015.03.04
Legenda szwedzkiego rocka, Thåström, znów inspiruje się Polską. Tym razem na najnowszym albumie „Den morronen”.
Joakim Thåström, lub po prostu Thåström, to niegdyś lider legendarnego zespołu Ebba Grön oraz Imperiet, a teraz solowa gwiazda szwedzkiego rocka. W zeszłym tygodniu ukazała się jego najnowsza płyta pod tytułem Den morronen (ten poranek), która dostała najwyższą notę w największym dzienniku Dagens Nyheter. Obok recenzji, w osobnej szpalcie, wyjaśniono pięć kulturowych odniesień, które Thåström zawarł na swoim albumie a wśród nich: nawiązania do Zagajewskiego, Czarną Madonnę z Częstochowy oraz pocałunek Harry’ego z Hermine ze Stepowego Wilka Hermanna Hessego.
Zainteresowanie Polską intryguje fanów Thåströma. Cytując Tomasa Håkansona, tłumacza z języka polskiego na szwedzki i, jak sam mówi, wielkiego wielbiciela muzyki, można to ująć tak: ‒ Mój Bóg muzyczny nazywa się Thåström ‒ kiedyś król i ikona szwedzkiego punku, obecnie po prostu wielki artysta. Nie wiem, skąd takie zainteresowanie Polską u Thåströma ‒ na swoim nowym albumie aż trzy razy wymienia polskie sprawy:
• Tänk att vakna varje dag som ny/Zagajewskis vackraste rader/Å blått blod till alla dom som vill ha. (Wyobraź sobie, codziennie budzić się jak nowe /Zagajewskiego najpiękniejsze wersy / i niebieska krew dla wszystkich, którzy chcą”)
• Ville du läsa mig några rader/av din favorit polska poet. (Przeczytał(a)byś mi kilka wersów/Twojego ulubionego polskiego poety)
• Du får ringa till Czestochowas svarta/fråga om hon hittat det som du glömde kvar. (Musisz zadzwonić do Czarnej (Madonny) z Częstochowy / zapytać o to, czego tam zapomniałeś”)
Twórczość Thåströma obfituje w różne tropy kulturowe, które są również zauważane przez krytyków. Wśród różnorakich inspiracji na albumie znalazły się też odniesienia do grupy gospel The Blind Boys of Alabama oraz do legendarnego polskiego pubu Fregatten w Malmö. Pierwszy singiel z albumu „Kom med mig” (Chodź ze mną) jest według recenzenta Dagens Nyheter Nilsa Hanssona „jednym z najpiękniejszych rzeczy, które stworzył”, cała płyta dostała najwyższą notę ‒ 5 oraz doczekała się wyjaśnienia pięciu referencji kulturowych, w tym Zagajewskiego oraz symboliki obrazu Czarnej Madonny. Przy okazji wspomniano, że poeta był wymieniany jako jeden z możliwych laureatów nagrody Nobla. Uważny słuchacz wychwyci jednak jeszcze jedno nawiązanie do tego poety; w innym miejscu na nowej płycie:
„Sju skepp kommer utanför ditt fönster Just där floden vänder upp mot Salwator” (”Siedem statków płynie przed twoim oknem Właśnie tam, gdzie rzeka skręca w stronę Salwatora”)
Z pewnością więc chodzi o zakole Wisły w Krakowie, jak również zauważa Tomas Håkanson.
‒ Czerpał to chyba z Zagajewskiego, bo to właśnie w utworze „Alltid va på väg”, gdzie mówi o Zagajewskim - i też wymienia ten legendarny pub, o którym nic nie wiedziałem, dodaje Håkanson.
To nie pierwszy raz, kiedy Joakim Thåström nawiązuje do wątków z polskiej kultury. Oprócz działalności solowej Thåström gra też w kapeli Sällskapet, której jedna z płyt nazywa się Nowy Port.
Już wcześniej w Sällskapet można było posłuchać na przykład o drinkach-Zagajewskich. Zaliczane do rocka industrialnego trio Sällskapet, w skład którego wchodzą właśnie weteran szwedzkiej sceny rockowej Joakim Thåström (lider legendarnego zespołu Ebba Grön oraz Imperiet), Niklas Hellberg i Pelle Ossler powstało w 2003 roku jako hobbistyczny projekt. Sällskapet oznacza po szwedzku Towarzystwo. W 2007 wydali pierwszą płytę, na której teksty piosenek zabrały słuchaczy do Amsterdamu, Moskwy czy Rostocku. 10 kwietnia 2013 trio wydało swój drugi album, nagrany częściowo w Gdańsku, w Velur Studios. Tytułowym utworem jest Nowy Port. W nagraniach brała udział awangardowa wokalistka Anna Von Hausswolff oraz poeta Bruno K Öijer. Płyta w pierwszym tygodniu bezpośrednio weszła na #6 miejsce listy sprzedaży płyt w Szwecji.
***
Z recenzji płyty Sällskapet „Nowy port” na portalu ginza.se:
„Nowy Port” nagrano w trzech różnych miastach portowych i słuchacz może niemalże poczuć zapach przewodów wysokiego napięcia, szyn, oleju napędowego i przegrzanej elektroniki w wilgotnej zajezdni na terenie portu, jak to ujął Ossler w informacji prasowej na temat płyty. Z kolei Thåström zamawia podwójnego Zagajewskiego z lodem.
Trudno o lepsze towarzystwo w podróży od Thåströma, Osslera i Hellberga. Na drugiej płycie trio ponownie odmalowuje obrazy, filmowe sekwencje poruszoną kamerą, naprędce spisane wspomnienia z podróży w europejskiej mgle. Zmruż oczy, a zobaczysz pogięte fotografie przedstawiające spacery po asfalcie w zamglonym, szarym Gdańsku, tam gdzie port budzi się do życia, w którym wiadomo, gdzie można dostać piwo za 6 złotych.”
Oprócz reżysera Johna Carpentera („Halloween”) zespół Sällskapet jest osamotniony, jeśli chodzi o ten gatunek rocka: ścieżka dźwiękowa do horroru z elementami elektro. „Nowy Port„ jest mroczną, sugestywną, artystyczną płytą.
***
Teledysk grupy Sällskapet do piosenki „Såg de komma” (Widziałem, jak idą) nakręcony w Gdańsku:
Marta Dybula, Michał Axel Piotrowski (Instytut Polski w Sztokholmie) PoloniaInfo (2015.03.04)
