|
 |
Odwiedzin |
37806018 |
 |
 |
Dziś |
2342 |
 |
|
| Piątek 26 kwietnia 2024 |
 |
|
|
|
| |
Dwudziestu polskich pisarzy |
|
|
|
|
|
|
Tekst: Michał Haykowski
| 
1/1996
|
Lista szwedzkich przekładów literatury polskiej wzbogaciła się o nową, bardzo ciekawą i cenną pozycję. Jest to antologia polskiej noweli współczesnej "Polska berättare" czyli "Polscy noweliści".
Zawarto w niej aż dwadzieścia dwa opowiadania pióra dwudziestu pisarzy. Przekładu i wyboru dokonała Catherine Berg. Kim jest tłumaczka?
Catherine Berg debiutowała powieścią "Till Mormor" - "Do babci" w 1957. Otrzymała za nią Wielką Nagrodę Skandynawską. Start więc w karierze literackiej doskonały. Od 1968 zainteresowała się literaturą polską. Na pewno pomogło jej w tym małżeństwo z polskim architektem zamieszkałym w Szwecji, Janem Mizerskim. Od tego roku poczęły się ukazywać na szwedzkim rynku wydawniczym tłumaczenia Catherine.
Dzięki jej przekładom do tutejszego odbiorcy dotarła twórczość zarówno poetycka, prozatorska jak i dramaturgiczna Tadeusza Różewicza. Sztuka "Stara kobieta wysiaduje" - "Och likväl ruvar hon..." została pokazana w teatrze telewizyjnym. Potem i inne sztuki Różewicza przedstawiał szwedzki teatr radiowy a w 1976 "Białe małżeństwo", też w jej przekładzie, wystawiono na scenie Królewskiego Teatru Dramatycznego - Dramaten w Sztokholmie. Na tej samej scenie pokazano dziesięć lat później "Fällan" czyli "Pułapka". Catherine Berg jest też autorką przekładów sztuk Stanisława Witkiewicza Witkacego "Matka" i "Kurka wodna" wystawianych w 1971 i 1981 w Dramaten. Ponadto przekładała m.in. twórczość sceniczną Sławomira Mrożka, Jeremiego Przybory i Stanisława Grochowiaka. Ale jej zainteresowania nie ograniczają się do dramaturgii.
Czytelnicy szwedzcy mogli dzięki niej przeczytać nawet dwa polskie kryminały Jerzego Edigeya. W 1982 wyszła wydana przez znane wydawnictwo Bonniers poezja Karola Wojtyły - Jana Pawła II we wspólnym z Bo Setterlindem przekładzie. "Matka Joanna od aniołów" Jarosława Iwaszkiewicza czy głośny zbiór opowiadań oświęcimskich Tadeusza Borowskiego "Proszę państwa do gazu" ("Välkomna till gaskammaren, mina damer och herrar") to inne jeszcze pozycje polskiej literatury tłumaczone przez Catherine Berg. Ponadto jest autorką wielu artykułów o naszej kulturze publikowanych w szwedzkich czasopismach kulturalnych.
Najnowsze dzieło tłumaczki jest pierwszą, tak szeroką w Szwecji, prezentacją polskiej noweli jeśli nie liczyć wydanego przez Instytut Slawistki Uniwersytetu Uppsala wyboru "Polska nowela XIX i XX wieku". To uppsalskie wydawnictwo, w którym zamieszczono polskie opowiadania obok szwedzkich tłumaczeń jest jednak raczej pomocą naukową dla studentów i niedostępną na księgarskim rynku.
W "Polska berättare" czytelnik szwedzki może znaleźć, znanych już sobie z innych tłumaczeń i wydań, polskich autorów. Są więc zamieszczone opowiadania Jerzego Andrzejewskiego, Tadeusza Borowskiego, Marka Hłaski, Jarosława Iwaszkiewicza, Stanisława Lema, Czesława Miłosza, Sławomira Mrożka i Tadeusza Różewicza. Ale obok nich pisarze, z których twórczością tutejszy odbiorca spotyka się po raz pierwszy. Do antologii weszły więc nowele Kazimierza Brandysa, Marii Dąbrowskiej. Stanisława Dygata, Kornela Filipowicza, Janusza Głowackiego, Ireneusza lredyńskiego, Urszuli Kozioł, Marii Kuncewiczowej, Magdy Leji, Zofii Nałkowskiej (wstrząsające opowiadanie z książki "Medaliony"), Adolfa Rudnickiego, Zofii Starowiejskiej-Morsztynowej.
Każdy może oczywiście wysuwać zastrzeżenia, że zabrakło takiego czy innego nazwiska. Nie ma na przykład wśród nich Mirona Białoszewskiego, którego twórczość jest zupełnie nie znana w Szwecji czy mistrza krótkich form Jerzego Szaniawskiego. Ale w wypadku Białoszewskiego zgody na publikację nie wyraził polski spadkobierca autorskich praw pisarza. W innych wypadkach odegrała rolę decyzja samej autorki przekładów. I jest to jej prawo. Dzięki Catherine Berg i tej książce bardzo rozszerzył się krąg polskich pisarzy, których twórczość choć w niewielkim stopniu staje się dostępna szwedzkiemu czytelnikowi.
Równocześnie trzeba podziwiać energię i upór tłumaczki, która doprowadziła do ukazania się antologii. Od kilku bowiem lat szukała ona bezskutecznie wydawcy. Ani jedno wydawnictwo do którego zwracała się nie było zainteresowane książką. Catherine zdecydowała się więc na
publikację własnym nakładem. Znalazła jedynie wsparcie finansowe w zasłużonej dla kultury fundacji Längmanska Fonden. Tej samej, która wspierała wydanie w Polsce "Bajek" Strindberga w przekładzie Ewy Gruszczyńskiej ("Polonia" 1995 nr 3). Dzięki pomocy fundacji książkę można było wydrukować.
Tłumaczka nie otrzymała też żadnej realnej pomocy ze strony polskiej. Oprócz prywatnego zaangażowania się kilku osób próbujących pomóc w publikacji tak ważnej książki nawet Instytut Polski w Sztokholmie jako instytucja nie wykazał zainteresowania kłopotami Catherine Berg.
W podobnej jak Catherine sytuacji jest cała grupa tłumaczy z języka polskiego. Coraz trudniej dotrzeć im z propozycjami do szwedzkich wydawców. Jeszcze we wrześniu 1994 padła propozycja publikowania raz do roku choćby skromnego nawet biuletynu zawierającego fragmenty przełożonych już utworów. Biuletyn mógłby stanowić gotową ofertę dla wydawców, ułatwiając im podjęcie decyzji po zapoznaniu się z tekstem. Pomoc w utworzeniu biuletynu obiecał tłumaczom Instytut Polski. Jednak od ponad roku zapadła na ten temat cisza.
Jeśli tak nadal będzie wyglądała sytuacja to wkrótce obecność literatury polskiej na szwedzkim rynku przekładów opanowanym prawie bez reszty przez literaturę anglosaską, stanie się tylko wspomnieniem.
|
|
|
|
|
|
|
 | Odwiedza nas 27 gości
oraz 0 użytkowników. |
|
|
