|
 |
Odwiedzin |
37783484 |
 |
 |
Dziś |
254 |
 |
|
| Sobota 20 kwietnia 2024 |
 |
|
|
Tekst: Michał Haykowski
| 
2/1994
|
7 maja - Göteborg
Najważniejszym momentem tegorocznych obchodów 3 Maja w Szwecji połączonych z 200-leciem Powstania Kościuszkowskiego było odsłonięcie w Göteborgu tablicy, upamiętniającej pobyt w tym mieście jednego z obrońców Trzeciomajowej Konstytucji, Tadeusza Kościuszki.
Tablicę wmurowano w ścianę budynku Banku Göta, w centrum miasta tam gdzie kiedyś wznosił się dom, w którym mieszkał Naczelnik Powstania. Dom należał do dowódcy miejscowego garnizonu płk Andersa Treffenberga. Stąd Kościuszko, 10 maja 1797, odpłynął do Anglii by następnie udać się do znanej już sobie Ameryki, gdzie w Filadelfii podejmowano go jak narodowego bohatera. Skąd Kościuszko znalazł się w Göteborgu? Po klęsce wojsk powstańczych pod Maciejowicami w 1794, ranny dostał się do niewoli. Osadzono go w petersburgskiej Twierdzy Pietropawłowskiej wraz z adiutantem i krewnym, Julianem Ursynem Niemcewiczem. Wolność otrzymał od nowego cara Pawła I, który za wstawiennictwem Kościuszki zwolnił też 12 tys. polskich jeńców. Car zgodził się ponadto na wyjazd Kościuszki i Niemcewicza z rosyjskiego imperium.
Obaj udali się najpierw do Finlandii, do Abo (Turku) gdzie przyjmowano ich niezwykle serdecznie. Z okazji ich przybycia zorganizowano koncert, na którym występował m.in. wielki, szwedzki śpiewak tamtych czasów, Christian Kersten. W podzięce Kościuszko ofiarował mu własny pierścień. Pierścień ten przechowywany w rodzinie Kerstena otrzymał po wielu latach w Sztokholmie, Henryk Bukowski i przesłał go do Polskiego Muzeum Narodowego w Rapperswil w Szwajcarii.
W Abo z Kościuszką spotykał się m.in. biskup, poeta i docent miejscowego uniwersytetu Frans Michael Franzen, który napisał wiersz na cześć przybysza. Po odpoczynku w Finlandii, poprzez Wyspy Alandzkie, nocą z 26 na 27 stycznia 1797 Kościuszko dotarł do Sztokholmu gdzie zamieszkał w Hotelu Robinota na Regeringsgatan 44.
Odwiedzały go tu dziesiątki osobistości od ministrów po pisarzy i malarzy. Jeden z nich, Carl Fredrik Breda, bardzo chciał malować portret Polaka. Ten jednak odmówił. Był w bardzo złym stanie fizycznym. Powstała wtedy litografia wykonana na podstawie rysunku nadwornego rytownika Martinsa, przedstawiająca Kościuszkę półleżącego na szezlongu.
Popularność gościa była tak wielka, że sztokholmianie starali się ograniczyć ruch wozów na ulicy pod hotelem by odgłosy kopyt i kół na bruku nie przeszkadzały mu w odpoczynku. On zaś mógł wymówić się stanem zdrowia od spotkania z królem, Gustawem IV Adolfem, obawiając się by nie zostało ono odczytane przez cara jako antyrosyjska manifestacja.
Stałymi gośćmi Kościuszki byli w Sztokholmie m.in. generał a następnie marszałek polny, baron Johan Christopher Toll, uprzednio ostatni poseł szwedzki w przedrozbiorowej Polsce, kierownik Biblioteki Królewskiej Carl Gjörvell i wielu innych w tym, przede wszystkim wojskowi. Z Polaków, przebywających wówczas w Sztokholmie odwiedzał Kościuszkę były poseł Rzeczypospolitej w Szwecji, hrabia Potocki. Opiekę nad Kościuszką roztaczał min. wysoki urzędnik dworu hrabia Tham. Codziennym gościem był też ambasador rosyjski, który odbywał te wizyty na polecenie cara i oczywiście natychmiast wysyłał odpowiednie raporty.
Właśnie nadzór ambasadora spowodował, że Kościuszko starał się jak najszybciej opuścić stolicę Szwecji. Wyjechał z niej dyliżansem pocztowym 23 lutego udając się do Göteborga. Po drodze zatrzymał się na budowie kanału w Trollhättan, stanowiącego fragment przyszłego Götakanal gdzie pracowało przy wznoszeniu śluz 2 tys. saperów. Podczas wizyty Kościuszko i Niemcewicz wpisali się do księgi pamiątkowej zachowanej do dzisiaj. Będąc pod wrażeniem skali, organizacji i rozmachu prac, Kościuszko napisał po francusku: "Oby Bóg wspomagał ten dzielny i dobry naród we wszystkich jego przedsięwzięciach".
Do Göteborga przybył 3 lub 4 marca. Zatrzymał się tam, w oczekiwaniu na statek do Anglii, prawie dwa miesiące.
Uroczystość odsłonięcia tablicy odbyła się 7 maja a poświęcenia jej dokonał przybyły z Polski arcybiskup Szczepan Wesoły. Uroczystość zgromadziła zarówno miejscową Polonię jak i przedstawicieli władz Göteborga, które bardzo życzliwie potraktowały inicjatywę wmurowania tablicy, upamiętniającej pobyt Tadeusza Kościuszki.
|
|
|
|
|
|
|
 | Odwiedza nas 7 gości
oraz 0 użytkowników. |
|
|
