„Podstawa programowa dla uczniów polskich uczących się za granicą” to kolejna obok „Programu rozwoju oświaty polskiej za granicą i oświaty polonijnej na lata 2009-2011” inicjatywa Ministerstwa Edukacji Narodowej mająca na celu ujednolicenie kształcenia dzieci przebywających poza krajem.
Projekt podstawy został przygotowany w ramach projektu współfinansowanego przez Europejski Fundusz Społeczny przez grupę kilkudziesięciu ekspertów powołanych przez MEN i opublikowany do dyskusji na stronie www.polska-szkola.pl. Jest to pierwszy tego typu dokument, który ma odwzorowywać polską podstawę kształcenia ogólnego uczniów w kraju. Przy tworzeniu podstawy programowej udział brali nauczyciele szkół polskich pracujący za granicą (m.in. w Wielkiej Brytanii, Francji, Niemczech, Belgii, Szwecji, Austrii, USA i innych krajach), a także pracownicy polskich uniwersytetów oraz eksperci, którzy przygotowywali podstawę kształcenia ogólnego dla szkół w kraju.
Cele projektu
Proponowana podstawa ma być punktem wyjścia do tworzenia lokalnych programów oraz materiałów do nauczania języka polskiego, historii, kultury, geografii Polski oraz wiedzy o współczesnej Polsce. Podstawa ma stanowić także płaszczyznę wymiany doświadczeń między nauczycielami pracującymi w różnych częściach świata. Jest ona skierowana do nauczycieli, którzy borykając się często z ograniczeniami i trudnościami wynikającymi z warunków kraju, w którym nauczają, realizują jednocześnie ważne zadanie, jakim jest dbanie o zachowanie tożsamości narodowej i kulturowej wśród młodych Polaków przebywających na emigracji.
Nauka języka ojczystego, zwłaszcza poza granicami kraju, ma duże znaczenia psychologiczne dla rozwoju dzieci. Uczniowie przebywający za granicą ucząc się języka ojczystego mogą także dokonywać porównań z innymi kulturami, a tym samym lepiej rozumieć różnorodność ludzi i kultur. Dzięki wsparciu nauczycieli i rodziców mogą lepiej rozumieć swoją sytuację, a tym samym zyskują poczucie bezpieczeństwa, który stanowi istotny czynnik prawidłowego rozwoju.
Przygotowana podstawa programowa ma zatem nie tylko zaspokajać potrzeby edukacyjne uczniów, ale także pomóc im w poszanowaniu i lepszym funkcjonowaniu w środowisku obcojęzycznym o odmiennej kulturze, przy zachowaniu poczucia własnej wartości i tożsamości narodowej.
Szczegóły projektu
W celu ułatwieniu pracy nauczycielom podstawę sformułowano tak, aby pokazać co uczeń powinien wiedzieć i umieć na zakończenie danego etapu kształcenia. Z tego względu wymagania zostały opracowane dla trzech grup wiekowych:
- 5-9 lat,
- 10-13 lat oraz
- od 14 lat.
Dodatkowo kompetencje językowe w obszarze słuchania, mówienia, czytania i pisania zostały opracowane na trzech poziomach:
- A – umiejętności podstawowe
- B – umiejętność na poziomie średniozaawansowanym,
- C – umiejętności na poziomie zaawansowanym.
Taki podział uwzględnia możliwości percepcyjne uczniów i ich rozwój poznawczy. Przygotowana podstawa unika wymienia tych umiejętności, których uczniowie uczą się w szkołach lokalnych. Zatem w ramach podstawy programowej wymienione są następujące kręgi tematyczne:
- ja i moi bliscy,
- dom i otoczenie,
- życie codzienne,
- zdrowie i sport,
- podróże i turystyka,
- środowisko naturalne,
- technika, media,
- wiedza o Polsce,
- język nauki.
Ciekawym pomysłem jest też opracowanie dwóch zestawów tytułów lektur. Obok tekstów podstawowych obejmujących dzieła ważne dla świadomości narodowej Polaków zostały podane teksty kultury, których celem jest zachęcenie do czytania po polsku. Lista lektur jest otwarta, dzięki czemu nauczyciele mogą dokonywać wyboru i uzupełniać ją o inne tytuły dostosowane do poziomu intelektualnego oraz kompetencji językowych uczniów. Poza tekstami w podstawie programowej nauczyciele znajdą także propozycje polskich filmów.
W zakresie historii i geografii Polski wymagania są tak określone, by utrwalać i poszerzać wiedzę o polskiej kulturze i społeczeństwie polskim, o środowisku geograficznym Polski oraz by wzmocnić proces identyfikowania się uczniów z ojczystą tradycją przy jednoczesnym zachowaniu szacunku dla odmienności kulturowych i tradycji kraju zamieszkania.
Dyskusja wokół projektu
Na forum, gdzie można zgłaszać uwagi do podstawy programowej, jest niewiele głosów. Miłym akcentem jest to, że najwięcej uwag zostało zgłoszonych przez Związek Nauczycieli Polskich w Szwecji. W poście Pani Ewy Rybackiej przeczytamy nie tylko uwagi krytyczne, ale też opinie pozytywne dotyczące tego, że nauczanie języka i kultury powinno być zintegrowane.
Związek Nauczycieli Polskich w Szwecji docenia to, że podstawa programowa pozwala na tworzenie lokalnych programów nauczania i ich dostosowywanie do potrzeb. Jednocześnie zwraca uwagę na niewystarczającą ilość zagadnień związanych z aktualnym życiem kulturalnym w Polsce. Nauczyciele zrzeszeni w związku zwracają także uwagę na fakt, że przy określaniu celów kształcenia i umiejętności w zakresie historii, geografii i przyrody zabrakło podziału na kompetencje językowe.
Propozycje zmian w tym obszarze można znaleźć w dyskusji na stronie
www.polska-szkola.pl/mod/forum/discuss w poście Pani Ewy Rybackiej. Nauczyciele proponują także, aby na stronie www.polska-szkola.pl zorganizować platformę wymiany wiedzy odnośnie materiałów i środków, z jakich korzystają nauczyciele z innych krajów do realizacji poszczególnych celów kształcenia. Kolejna propozycja dotyczy zamieszczenia przykładowych scenariuszy lekcji, a także stworzenia testów, które pozwolą określić kompetencje językowe uczniów i dzięki czemu zostaną oni przypisani do właściwych grup.
Podsumowanie
Niewątpliwie projekt podstawy programowej wzbudził dużo mniejsze emocje niż „Programu rozwoju oświaty polskiej za granicą i oświaty polonijnej na lata 2009-2011”, a dyskusja jest dużo bardziej merytoryczna. Nauczyciele, nauczający nie tylko w Szwecji, patrzą na projekt podstawy programowej przychylnym okiem i deklarują chęć aktywnego uczestnictwa w pracach nad nim.
Pisząc o „programie rozwoju oświaty polskiej za granicą i oświaty polonijnej na lata 2009-2011” zwracałam uwagę na terminy, które moim zdaniem, nie zostawiały miejsca na realną dyskusję. Z kolei czytając projekt „Podstawy programowej dla uczniów polskich uczących się za granicą” zabrakło mi informacji o sposobie i czasie jej przygotowania. Pozostaje jednak mieć nadzieję, że już nie długo na stronie www.polska-szkola.pl ukaże się harmonogram pracy także nad tym projektem.
Artykuł napisano w oparciu o:
- „Podstawa programowa dla uczniów polskich uczących się za granicą”
- wypowiedzi nauczycieli zamieszczone na stronie www.polska-szkola.pl
|
