|
|
Tekst: Michał Haykowski
| PAP
2008.11.28
|
W Instytucie Polskim w Sztokholmie podczas
spotkania Towarzystwa Przyjaciół Muzeum Polskiego w Rapperswil, odbyła
się w sobotę prezentacja katalogu "Cartographica Poloniae". Zawiera on
opisy 1609 zabytkowych, oryginałów map ziem polskich oraz
planów i perspektyw miast, a także twierdz, zamków i pól bitewnych.
Autorką liczącego ponad 370 stron katalogu jest profesor Ulla
Ehrensvärd, która w szwedzkich zbiorach wyszukała te mapy i plany
pochodzące z lat 1570-1930.
Prof. Ehrensvärd, nazywana "Wielką Damą szwedzkiej kartografii
historycznej", pracowała w 1990 roku nad katalogiem map dotyczących
Estonii, gdy nieżyjący już polski historyk profesor Józef Babicz
zaproponował jej, by zajęła się mapami w szwedzkich archiwach i
bibliotekach a dotyczącymi Polski.
Jak opowiadała PAP prof. Ehrensvärd, powstał wówczas problem: co to
znaczy dotyczącymi Polski?, w jakich granicach? Autorka zdecydowała,
że obejmie poszukiwaniami mapy dotyczące ziem, które kiedykolwiek
wchodziły w skład Państwa Polskiego.
Obok innych utrudnień jednym z podstawowych problemów dla prof.
Ehrensvärd, która nie zna języka polskiego, było rozszyfrowanie nazw
miejscowych. Cudzoziemscy autorzy map i planów nieraz przekręcali je
lub stosowali obce nazewnictwo, głównie niemieckie.
Większość dokumentów, bo około 1100, badaczka znalazła w Archiwum
Wojskowym (Krigs Arkivet) w Sztokholmie. Szwedzkie armie działające na
polskich ziemiach w XVII i XVIII w. miały w swych szeregach
doskonałych kartografów i inżynierów, którzy sporządzali plany i mapy
na miejscu. Wiele też wykonali oficerowie relacjonując przebieg
działań wojennych. Niektóre z tych dokumentów zawierają najstarsze
zachowane plany polskich miast, miasteczek, jak np. Brodnicy w
dzisiejszym województwie kujawsko-pomorskim.
Oryginały map, planów oraz rysunków przetrwały w Szwecji m.in. dzięki
temu, że kraj ten omijały wojny.
Prof. Ehrensvärd opracowała katalog w języku angielskim. Pomocą w
kontaktach z polskimi naukowcami, wydawcami i Biblioteką Narodową w
Warszawie służyła jej m.in. Elżbieta Święcicka - naukowiec i
archiwistka mieszkająca w Szwecji. Ona też zdobywała środki finansowe
na publikację pracy. Udało się je zebrać głównie w Sztokholmie od
fundacji i od osób prywatnych.
Katalog wydrukowano w Warszawie jako anglojęzyczny XXI tom "Studiów i
Materiałów do Historii Kartografii", uzupełniony o przetłumaczony na
język polski wstęp autorki oraz o CD-ROM.
|
Michał Haykowski
PAP 2008.11.28
|
|
